TÜRKİYE ile Suriye arasındaki 5 sınır kapısından 3’ünün geçici olarak askıya alınması, ihracatta alternatif güzergahları gündeme getirdi. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan ile Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı’nın hükümete sunduğu son Suriye raporuna göre Suriye ile ticaret hacmi 2 milyar dolardan 366 milyon dolara gerilerken, Suriye üzerinden ihracat yapmaya devam eden kuruluşlar çevredeki sınır kapılarına yöneldi. Devreye giren Mısır Ro-Ro hattına da bu durumdan sonra talebin artacağı öngörülüyor.

Ticaret hacmi geriliyor

Suriye ile Türkiye arasındaki ticaret hacmi 2010 yılında 2.8 milyar dolara çıkmış, 2011’de ise 2.3 milyar dolar gerilemişti. Bu rakam Suriye’deki olayların başlamasına paralel 2012 Ocak-Mayıs döneminde 302 milyon dolar olarak gerçekleşti. Resmi olarak açıklanmayan Haziran - 23 Temmuz 2012 dönemi verileri de dahil edildiğinde Ocak - 23 Temmuz 2012 dönemi dış ticaret hacmi 366 milyon dolar oldu. İhracat Ocak-23 Temmuz 2012 döneminde 319.4 milyon dolara inerken, ithalat da 47 milyon dolara geriledi. 2008 yılından 2011 yılı sonuna kadar Suriye ile dış ticaret dengesinde, yıllık ortalama 796 milyon dolarlık dış ticaret fazlası verildi. 2012 yılı Ocak-Mayıs döneminde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 42 oranında azalarak 228 milyon dolar oldu. Haziran-23 Temmuz 2012 dönemi de dahil Ocak-23 Temmuz 2012 döneminde dış ticaret fazlamız 273 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Kapılar tercih edilmiyor

Ticaret hacmi düşerken bir yandan da Suriye üzerinden 9 ülkeye yapılan ihracatın da sekteye uğramaması için ihracatçılar alternatiflere yöneldi. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, sınır kapılarının askıya alınmasının ihracatı sekteye uğratmayacağını, ihracatçıların bu kapıları tercih etmediğini belirterek, şunları söyledi: “Suriye’ye ticaretin azalması yeni bir süreç değil.  Suriye’ye ihracattan çok, diğer ülkelere yapılan ihracat için çalışmalar yapıldı. Çünkü Türk TIR’larına karşı dost olmayan tavırlar, yakılan TIR’lar nedeniyle birçok firma mallarını Suriye üzerinden göndermiyor. Mersin-Mısır Ro-Ro hattının açılışı yapılmıştı. Şu anda tek alternatif olarak bu hat bulunuyor. ”

Gürbulak kapısında 10 kilometre kuyruk

SINIR kapılarının askıya alınması çevre illerdeki sınır kapılarını yoğunlaştırdı. Bunlardan birisi de Ağrı’daki Gürbulak Sınır Kapısı oldu. Yaklaşık 10 kilometre uzunluğunda TIR kuyruğunun oluştuğu sınır kapısında hakkında açıklama yapan Vali Yardımcısı Ercan Ateş, şunları söyledi: “Yaz aylarında ticaret hacmi arttığı için ihracat hacmimiz de büyüyor. Dolayısıyla sınır kapısında kuyruklar oluşuyor. Bir diğer neden ise Suriye’deki savaş nedeniyle sınır kapılarında yaşanan sıkıntılar. Araçlar buraya yönlendiriliyor.”

TIR sayısı yüzde 87 azaldı

Geçen yılın ilk 5 ayında Türkiye’den Suriye’ye yük taşıması 36 bin 966 TIR olurken, bu yıl yük taşıması 5 bin 244 TIR’a geriledi.
Türkiye’den Suriye’ye giden taşımalar Ocak-Mayıs döneminde yüzde 87 düştü.
Transitte ise Suriye üzerinden 9 ülkeye yapılan ihracatta da rakam 5 bin 757’ye düştü. Geçen yıl aynı dönemde 19 bin 288 TIR geçişi oldu. 
Bu da yüzde 70’lik bir düşüş anlamına geliyor.

Suriye kapılarında 6 önlem

TÜRKİYE ile Suriye arasındaki sınır kapılarından Cilvegözü, Öncüpınar ve Karkamış geçici olarak askıya alınırken, Akçakale ve Yayladağı’ndaki faaliyetler devam ediyor. Suriye ile sınır kapılarının kapatılması ve alınacak diğer tedbirleri açıklayan Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, “Aldığımız önlemler geçicidir. Bu ne kadar devam eder bilemiyoruz ama umuyoruz ki en kısa zamanda güvenlik ortamı doğar ve ticaret eskisi gibi devam eder” dedi.
Kontrol kayboldu
Karkamış, Cilvegözü ve Öncüpınar sınır kapılarının karşısındaki Suriye kapılarının Suriyeli muhalif güçlerinin kontrolüne geçtiğini ve muhalif güçlerin kontrolü dışında yağmalama olaylarının yaşandığını ifade eden Bakan Hayati Yazıcı, alınan kararları şöyle sıraladı:
Türk vatandaşlarının gerek ticari gerekse yolcu olarak Suriye’ye çıkış gümrük hizmetleri durduruldu.
Suriye plakalı araçların uluslararası ticarete yönelik giriş ve çıkış gümrük hizmetleri de durduruldu. 
Suriye vatandaşlarının ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik ülkemize giriş-çıkış gümrük hizmetleri devam ediyor.
Üçüncü ülke araçlarının uluslararası ticarete konu Suriye’ye giriş-çıkış gümrük hizmetleri de durduruldu. 
Üçüncü ülke vatandaşlarının ülkemize girişlerine ilişkin gümrük hizmetleri sürdürülecek. 
Herhangi bir nedenle Suriye’den iade edilen eşyanın ülkemize girişi yapılacak ve kabul edilecek.
Ambargo yok         
Hayati Yazıcı, Şanlıurfa’daki Akçakale ve Hatay’daki Yayladağı sınır kapılarının, yolcu giriş çıkış faaliyetlerini sürdürdüklerini bildirdi. Yazıcı, “Kapıların kapatılması, ambargo uygulanması gibi sözler duyuyorum. Böyle bir durum kesinlikle söz konusu değil” diye konuştu.